Zoeken

De technologie voor het klonen van stemmen heeft zich snel ontwikkeld en biedt artiesten nieuwe manieren om hun creatieve diepten te verkennen. Artiesten zoals Holly Herndon en Ghostwriter wisten de muziekindustrie op te schudden, ten goede of ten kwade. Hoewel deze technologie vooral bekend staat om robotstemmen in Alexa of Google Translate, is er ook toepassing voor deze technologie in de muziek. Muzikanten kunnen nu vocale texturen aan hun composities toevoegen, experimenteren met harmonieën en samenwerken met virtuele artiesten. Maar wat is dit nou eigenlijk, en hoe gebruik ik deze technologie als artiest? Vocale synthese De combinatie van voice clones, voice swaps en synthetische stemmen noemen we vocale synthese. Het verschil tussen deze drie technologieën is als volgt: Voice clones Een voice clone is een virtuele kopie van een bestaande stem. Om een voice clone te kunnen maken is het noodzakelijk om audiomateriaal te hebben van de stem die je wil namaken, zoals bijvoorbeeld spraakberichten of muziek. Door een algoritme te leren wat de karakteristieken van deze stemmen zijn, zoals timbre, toon en uitspraak, kan deze stem worden nagebootst. Voice swaps Voice swap technologie stelt je in staat om een stem in een geluidsopname of tijdens een live gesprek te veranderen. Het wordt voornamelijk gebruikt om iemands stem te wijzigen of te vervangen door die van een ander, terwijl de oorspronkelijke inhoud van de spraak behouden blijft. Voice swap technologie wordt momenteel bijvoorbeeld gebruikt om stemmen te dubben in films, voor virtuele assistenten of het voeren van anonieme gesprekken. Synthetische stemmen Synthetische stemmen zijn volledig computer-gegenereerde stemgeluiden, waarbij tekst automatisch wordt omgezet in gesproken woorden. Deze stemmen worden vaak gebruikt in digitale assistenten, GPS-navigatiesystemen of audioboeken en kunnen eenvoudig worden aangepast en gepersonaliseerd. Hoe gebruik ik vocale synthese als artiest? Er zijn 1001 mogelijkheden als het aankomt op het gebruik van vocale synthese in muziek. Het kan goede oplossingen bieden voor artiesten die zelf niet goed kunnen zingen maar wel volledige tracks willen maken, of voor artiesten die juist op zoek zijn naar uitbreiding op hun eigen stemgeluid. Vocale synthese software kan worden gebruikt om harmonieën en achtergrondzang te genereren die je liveoptredens of opnames kunnen aanvullen. Hierdoor kun je extra stemmen aan je muziek toevoegen zonder extra vocalisten. Dit zou je bijvoorbeeld kunnen doen door je eigen stem te klonen of door een synthetisch stemgeluid als tweede stem toe te voegen. Hieronder staan een aantal voorbeelden waar je mee kan experimenteren: Vocaloid: synthetische zangstemmen Vocaloid is een tool voor het maken van synthetische stemmen waarmee muzikanten aanpasbare virtuele zangstemmen kunnen creëren. De tool synthetiseert zang met behulp van vooraf opgenomen stembanken, waardoor gebruikers songteksten en melodieën kunnen invoeren en deze vervolgens over een notenbalk kunnen verslepen om hier eigen composities mee te maken. De software bevat een verscheidenheid aan stembanken met verschillende tonen en stijlen. Hoewel Vocaloid gemakkelijk te gebruiken is, is het erg moeilijk om een goed klinkende output te krijgen. De software vereist nogal wat aanpassingen en achteraf proberen of bewerken. Muzikanten kunnen experimenteren met verschillende vocale timbres en talen, wat een essentieel hulpmiddel is voor het creëren van onderscheidende vocale texturen. Nieuwe versies van de software bieden ook de mogelijkheid om in verschillende talen te zingen. iZotope VocalSynth: Vocale morphing iZotope VocalSynth is een plug-in voor stemverwerking waarmee artiesten hun stemmen real time kunnen manipuleren. Door live zang te combineren met gewijzigde vocale elementen, kunnen muzikanten diepte en karakter in hun muziek brengen. Een experimenteel kenmerk is het vermogen van VocalSynth om stemmen te transformeren in robotachtige, buitenaardse of buitenaardse texturen, perfect voor artiesten die zich wagen aan elektronische, experimentele of sci-fi-genres. Het vergemakkelijkt ook het creëren van harmonieën, vocale effecten en subtiele verbeteringen. Alter/Ego: stemmen maken Een andere optie is Alter/Ego, wat misschien niet de vocale synth is die je gewend bent, maar die zeker kan worden gebruikt om stemmen te maken. Het biedt een eenvoudige interface en een brede selectie aan vocale bibliotheken, waardoor gebruikers gemakkelijk verschillende zangstemmen kunnen maken. Het systeem is compatibel met verschillende DAW’s waardoor het makkelijk te integreren is in je productie workflow. Alter/Ego mist mogelijk de geavanceerde functies en aanpassingsmogelijkheden die sommige andere vocale synthesesoftware biedt. Muzikanten die zeer ingewikkelde en op maat gemaakte vocale effecten nodig hebben, kunnen dit enigszins beperkt vinden in vergelijking met meer complexe oplossingen.

Open Culture Tech werkt toe naar een open-source toolkit met bestaande en zelfgebouwde tools voor AI-, AR- en Avatar-technologie. Om deze toolkit op te bouwen organiseren we het komende jaar meerdere liveshows met samenwerkende muzikanten om tools in de praktijk te testen. Wij stellen graag onderstaande samenwerkende artiesten voor. Houd onze agenda in de gaten, zodat je geen enkele show mist. Kun je niet wachten, kom dan morgen naar de Popronde in de EKKO (Utrecht), waar OATS gaat experimenteren met live avatar technologie. Of bezoek ADE, waar Ineffekt een meeslepende live-ervaring presenteert met AR-technologie. Ineffekt Ineffekt heeft bewezen een multi-genre producer en DJ te zijn. Zijn oneindige energie is terug te horen in de avontuurlijke tracks die tijdens zijn sets worden geselecteerd. Ineffekt beleefde zijn doorbraakjaar in een tijd waarin clubs gesloten waren, festivals verboden waren en dansen in het geheim gebeurde, en is gedreven om de wereld te laten weten wie hij is. Instagram OATS Door de agressie van punk en metal en de technische complexiteit van jazz te combineren, maakt OATS indruk met een emotionele en keiharde live-act. Hun verfrissende mix van genres als emo, mathrock en experimentele hiphop zorgen voor een gepassioneerd optreden dat je niet mag missen. Ze stonden op Complexity Fest 2023 en zijn geselecteerd als NMTH-talent voor Popronde 2023. Instagram Nana Fofie Nana Fofie, is een 28-jarige zangeres en songwriter, geboren en getogen in Nederland, van Ghanese afkomst. Haar overleden vader was een ervaren zanger die haar de verschillende kanten van muziek liet zien, van moderne soul tot traditionele Ghanese muziek tot R&B. Nana kreeg in 2019 haar eerste contract van onder meer Nicki Minaj, met als hoogtepunt een optreden in de Ziggo Dome in Amsterdam voor 15.000 mensen. Nana's carrière is blijven groeien met in totaal meer dan 60 miljoen streams. 2023 is het jaar van Nana's baanbrekende project. Instagram Alex Figueira Alex Figueira (uitgesproken als Fee-Gay-Ra) is een veelzijdige Venezolaans-Portugese muzikant, producer, DJ en platenverzamelaar gevestigd in Brussel. Hij staat bekend als de “hardst werkende man in de tropische muziek” en heeft succesvolle muziekprojecten opgericht zoals Fumaça Preta, Conjunto Papa Upa, Vintage Voudou Records, Music With Soul Records en de muziekstudio Heat Too Hot. Zijn solodebuutalbum "Mentallogenic" kreeg lovende kritieken en hij kreeg erkenning van marktleiders als Kenny Dope en Giles Peterson. Figueira combineert minder bekende genres uit Afrika, het Caribisch gebied en Latijns-Amerika met vintage soul, funk en psychedelica, wat resulteert in een unieke en experimentele muziekstijl. Instagram Melleni Melleni is de bijnaam van songwriter en producer Melle Jutte. Zijn muzikale werk weeft een eclectische mix van invloeden samen, die de pulserende ritmes van house en techno, de diverse wereld van mondiale grooves en de meeslepende soundscapes van experimentele en ambient muziek omvatten. Het kenmerkende geluid van Melleni wordt op subtiele wijze versterkt door de toevoeging van live-elementen en zang, waardoor de essentie van Melle Jutte's artistieke persoonlijkheid wordt vastgelegd. Samen creëert deze muzikale fusie een betoverend verhaal dat resoneert met een wereldwijd publiek. Instagram Eveline Ypma Eveline Ypma is een filmcomponist, multi-instrumentalist en geluidskunstenaar uit Amsterdam, Nederland. Ze is gespecialiseerd in compositie met een ingetogen en speels karakter. Haar liefde voor de natuur is te horen via de soundscapes in haar composities; dit geeft een organische en eigenzinnige dimensie aan haar muziek. Als leergierige muzikant verkent Eveline haar omgeving op zoek naar interessante geluiden, van vulkanische trillingen uit IJsland tot menselijke en natuurlijke geluiden bij een strandopgang in de Nederlandse duinen. Met een combinatie van veldopnames, soundscapes en muziekinstrumenten vertelt ze op meesterlijke wijze een verhaal. Haar gebruik van karakteristieke klanken en haar authentieke aanpak maken haar composities uniek. Website Jan Modaal Jan Modaal schrijft punk “smartlappen”. Uit de teksten van Jan blijkt een grote liefde voor de Nederlandse taal. De liedjes bevinden zich ergens tussen een vrolijke aanklacht en een boze liefdesverklaring. In 2020 verscheen ‘Wil je dood ofzo?’, het debuut van Jan Modaal. Jan legt zijn visie op de wereld uit in vier snijdende, scheurende stukken. In 2023 verscheen de tweede EP, Dode Witte Man. Hard, pakkend en rechttoe rechtaan. Jan Modaal is een man van het volk, de schelle stem van een generatie. Instagram Sophie Jurrjens Sophie Jurrjens leeft voor muziek. Sophie is componist en creatief ondernemer, geïnteresseerd in het samenvoegen van muziek met de omgeving. Na het behalen van haar bachelordiploma aan het Utrechts Conservatorium studeerde zij af aan de interfaculteit ArtScience van het Koninklijk Conservatorium/Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Om mensen de kracht van muziek te laten ervaren, heeft Sophie de Off-Track app ontwikkeld. Off-Track maakt van naar buiten gaan een beleving door muziek toe te voegen aan een wandelroute. Ze schrijven de muziek zelf en passen deze aan aan de route die je loopt. Instagram Smitty Smitty (27) is een multitalent uit Haarlem die zowel de kunst van het rappen als de skills van een producer beheerst. Met roots in de Dominicaanse Republiek en teksten in het Nederlands en Engels heeft Smitty een serieuze internationale uitstraling. De rapper/producer is sinds 2016 een waardevol lid van hiphop/trapcollectief Black Acid en maakt ook solo sterke moves. Smitty is een gepassioneerd verhalenverteller en dat hoor je terug in zijn muziek. Zijn geluid is zonder meer uniek: stoer en oprecht, en ondersteund door messcherpe teksten. Tijdens zijn show bij Creative by Nature speelde de rapper voor het eerst een akoestische versie van zijn liedjes - een stap die zijn diversiteit als artiest bewees. Instagram Casimir & Sofia Sofia Maria en Casimir treden regelmatig samen op op festivals en clubs door heel Nederland. Als duo spelen ze nog maar een paar jaar samen, maar toch hebben ze al een aantal grote festivals op hun naam staan. Altijd van achter een digitale draaitafel en vaak voor een breed publiek. Van Amsterdam Dance Event tot Best Kept Secret. Ze spelen uiteenlopende stijlen tussen house, electro en hier en daar een vleugje breakbeat. Instagram (Casimir) Instagram (Sofia) Vincent Höfte Vincent Höfte is 30 jaar oud en woont in Den Haag, werkt in Amsterdam als ingenieur. Muziek, en piano in het bijzonder, is al twintig jaar zijn hobby. Na even over het conservatorium nagedacht te hebben, bleef het een hobby. Zijn situatie is voor velen herkenbaar: "weinig tijd, ik zou graag weer meer willen spelen". Gelukkig bestaan er openbare zenderpiano’s en die zorgen altijd voor de motivatie om ongevraagd voor een zenderconcert te gaan. Vooral voor zichzelf, maar wellicht ook voor de toevallige toeschouwer.

Vorige maand creëerden we een AR (Augmented Reality) ervaring voor aankomende DJ Ineffekt die in première ging tijdens het Amsterdam Dance Event. Het stelde het publiek in staat om gezamenlijk de wereld van Ineffekt in AR te betreden terwijl ze luisterden naar zijn nieuwe EP genaamd High Hopes. Ineffekt werkte eerder samen met regisseur Cas Mulder om een korte video te maken voor zijn EP die afgelopen augustus uitkwam. De clip toont de producent in een schijnbaar lege ruimte, terwijl hij een organisme ziet groeien in een besmettingskast. Omdat de besmettingsdoos en de inhoud ervan allemaal waren ontworpen door een geweldig VFX-team, dachten we dat het interessant zou zijn om een ‘vervolg’ op de video in AR te maken. Met andere woorden: wat gebeurde er met het groeiende organisme in de glazen doos? De AR werd tijdens ADE vier keer gepresenteerd en was vrij toegankelijk. Bezoekers verzamelden zich op straat voor een platenwinkel. De High Hopes EP zou beginnen te spelen en we zouden het publiek uitnodigen om een QR-code te scannen die onmiddellijk de AR-ervaring zou dienen, zonder dat eerst een app moest worden gedownload. Eenmaal in de AR-ervaring werd het publiek omringd door een pulserend, post-apocalyptisch landschap. Er zijn fragmenten te zien uit de besmettingskist, die nu vrijwel volledig overspoeld is. Het gele organisme dat zo snel in de doos groeide, is nu overal. En na wat verkenning kon het publiek zien dat Ineffekt dit (en hen?) allemaal van een korte afstand bekijkt, ogenschijnlijk tevreden. De boodschap: je kunt de groei niet tegenhouden; de natuur (of creativiteit?) zal altijd zijn weg vinden.

In de aankomende weken delen we interviews met de artiesten die live gaan experimenteren met de nieuwste AI, AR en Avatar technologie als onderdeel van het Testprogramma van Open Cultuur Tech. Samen met ontwerpers en programmeurs krijgen zij de vrije hand om een eigen show te ontwikkelen waarin zij de creatieve mogelijkheden van technologie kunnen onderzoeken. De reeks interviews trapt af met Sofia Schuijt en Cas Mulder– beter bekend als Sofia Maria en Casimir, een opkomend DJ duo uit Amsterdam. Sofia Maria en Casimir draaien regelmatig samen op festivals en in clubs door heel Nederland. Als duo draaien ze pas enkele jaren samen, toch hebben ze al een rits aan grote festivals op hun conto. Altijd van achter een digitale draaitafel en vaak voor een breed publiek. Van Amsterdam Dance Event tot Best Kept Secret. Ze draaien een variatie aan stijlen tussen house, electro en hier en daar een vleugje breakbeat. Waarom Sofia Maria en Casimir zich hebben aangemeld bij het Testprogramma van Open Cultuur Tech? Als je het aan Casimir vraagt dan is dat omdat het noodzakelijk is om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen. “Dat zorgt ervoor dat je met een brede jongere doelgroep in contact kunt blijven”. Casimir is naast DJ ook filmmaker en heeft veel interesse in theater. Hij ziet dat de theatersector veel moeite heeft met het vullen van de zalen en bereiken van een jong nieuw publiek, waardoor er vooral oudere mensen in de zaal zitten. Nieuwe technologie kan hiervoor een uitkomst bieden. Neem bijvoorbeeld augmented reality (AR). Deze technologie is misschien wel het meest bekend bij een jongere doelgroep in de vorm van AR filters op TikTok en Snapchat. Je ziet daarom dat steeds meer grote popartiesten gaan samenwerken met deze apps om eigen AR filters uit te brengen voor gebruik tijdens live concerten. Op deze manier betrekken veel popartiesten de belevingswereld van de jongere doelgroep bij hun live show. Maar Sofia Maria en Casimir merken ook dat veel artiesten terughoudend zijn ten opzichte van nieuwe technologie. Met name als het aankomt op kunstmatige intelligentie (AI). Het idee dat er in de toekomst computers zijn die precies dezelfde muziek kunnen maken als mensen, is natuurlijk beangstigend. Toch maken Sofia Maria en Casimir zich absoluut geen zorgen. “Muziek, en iedere andere vorm van kunst, draait om de interpretatie van de menselijke ervaring, ongeacht het medium waarmee je dit brengt. AI kan deze menselijke ervaring nooit beter beschrijven dan een mens zelf omdat het simpelweg geen mens is”. Ondanks hun nuchtere houding zijn Sofia Maria en Casimir ontzettend nieuwsgierig naar de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie. Ze zijn bijvoorbeeld betrokken bij de ontwikkeling van WAIVE Studio, een reeks AI tools die live drum beats en samples kunnen genereren op basis van audio-archiefmateriaal van Beeld en Geluid in Hilversum. Het is voor hen een unieke manier om onderscheidende geluiden toe te voegen aan hun muziek en te onderzoeken hoe zij zich verder kunnen ontwikkelen in de snel veranderende muziekindustrie. Maar voor Sofia Maria en Casimir houdt hun interesse in kunstmatige intelligentie daar niet op. Het zou Casimir bijvoorbeeld ook interessant lijken als een computer hem zou kunnen helpen om toonhoogtes of BPM’s van tracks te matchen en hier bijvoorbeeld suggesties in te doen. “Je kan er maar beter goed bevriend mee raken”. Ondanks dat Sofia Maria hier minder enthousiast over is, zou Casimir het wel aandurven. “Het on the spot even hulp krijgen bij een keuze doet naar mijn idee niet af aan de artistieke vrijheid van de artiest”. Over het gebruiken van AI voor visuele elementen in een live show zijn de beide DJ’s het wel met elkaar eens. Het gebrek aan budget dwingt hen vaak om zelf visuele elementen te creëren, maar daar hebben ze niet altijd de tijd voor. Casimir gebruikt daarom bijvoorbeeld Midjourney, een eenvoudige AI tool die plaatjes genereert op basis van tekst-input, om visuals voor SoundCloud te genereren. Maar het meeste zouden ze hebben aan een AI die hun muziek real-time zou kunnen verwerken in VJ visuals. Sofia Maria is vooral nieuwsgierig naar de mogelijkheid van AI gegenereerde projecties op de muren in de zaal tijdens hun shows of op de buitenmuur van de club. Als we Sofia Maria en Casimir vragen hoe zij denken dat het DJ vak er over 10 jaar uitziet volgt er een zorgeloos antwoord. Beiden zijn het er over eens dat hun eigen manier van werken, vanuit een menselijke ervaring, weinig zal veranderen. De nieuwe technologie zal juist ontzettend veel nieuwe mogelijkheden bieden. Precies zoals de opkomst van digitale audio ervoor zorgde dat veel meer mensen toegang kregen tot muziek. De vinylplaat bestaat gelukkig nog steeds, maar het overgrote deel van de mensen luistert naar muziek via streaming. “In commerciële tenten op Rembrandtplein zal de DJ vast wel worden wegbezuinigd op een gegeven moment. Maar ik weet niet of dat uiteindelijk erg is’’. Voor hun eigen Open Cultuur Tech live show hebben ze een duidelijk beeld voor ogen. Het moet een spektakel worden waarin de grenzen tussen theater en club vervagen. Waarin theatrale elementen gebruikt worden om de grenzen op te zoeken en de DJ een dirigent wordt die niet alleen de muziek bespeelt, maar ook de visuals en publiek.

Er is een opmars gaande van AI-generated muziek. Aan een groot deel van deze muziek is geen mensenhand te pas gekomen. Met één druk op de knop kan iedereen een track genereren. Aan de andere kant bestaan er ook steeds meer AI tools waarmee je losse muzikale onderdelen kunt generen zoals akkoordenschema's, melodieën of drumritmes die je vervolgens zelf moet verwerken tot een volledige track. Wat betekent deze ontwikkelingen voor jou als muzikant? Moet je je zorgen maken over deze nieuwe kunstmatige concurrent of is er niets aan de hand? Zoals Nick Cave begin dit jaar al passend zei: „Writing a good song is not mimicry, or replication, or pastiche, it is the opposite. It is an act of self-murder.” De meeste mensen maken muziek voor zichzelf en voor anderen, om gevoelens te uiten of om een boodschap over te brengen. De vraag is of AI ooit betekenisvolle gevoelens kan uiten of een persoonlijke boodschap kan overbrengen. Een melodie of tekst die is gegenereerd door een algoritme is per definitie onpersoonlijk omdat een computer geen persoon is die verliefd kan zijn of kan lijden aan liefdesverdriet. Maar stel dat een computer kan leren wat liefdesliedjes zijn door naar miljoenen liefdesliedjes te luisteren en kan herkennen wat populair is en wat niet. Stel dat het genres en formats leert begrijpen of dat het leert welke akkoorden, instrumenten en woorden effect hebben en deze kan combineren tot herkenbare muziek. Is dat dan erg? Er valt een parallel te trekken met de schaaksport. Schaakcomputers zijn al sinds de jaren ‘70 in staat om zelfs de beste grootmeesters te verslaan. Desondanks vinden de meeste mensen anno 2023 het niet interessant om naar een wedstrijd tussen twee schakende computers te kijken. Sterker nog, de (menselijke) schaaksport is sindsdien alleen maar populairder geworden. De schaakcomputer introduceerde een nieuwe manier van spelen, bedacht nieuwe zetten en daagde de mens uit om anders naar de sport te kijken. De opkomst van AI daagt ons als muziekprofessionals op dezelfde manier uit. Het maken van muziek wordt voor een steeds grotere groep mensen toegankelijk door de opkomst van laagdrempelige AI tools Programma’s zoals Bandlab en Soundraw zorgen zorgen ervoor dat mensen met zeer beperkte muzikale kennis zelf liedjes kunnen genereren en muziek als uitlaatklep kunnen gebruiken. Het democratiseert en geeft een grote groep toegang tot een expressievorm die voorheen onbereikbaar was. Of het nou om hiphop, house of jazz gaat, deze AI tools kennen de simpelste basis. Ook de opkomst van voice-clones draagt al bij aan de impact van AI op de muziekindustrie. Er zijn momenteel al handenvol aan voice-cloning programma's beschikbaar waarmee artiesten hun eigen stem kunnen klonen, maar waarmee anderen ook stemmen kunnen klonen van hun favoriete artiesten. Apple kondigde onlangs aan dat voice clones dit jaar een standaard onderdeel zullen worden van iOS, wat de technologie nog toegankelijker maakt. Maar niet alleen het maken van muziek wordt beïnvloed door AI, ook het mixen en masteren. Rick Beato, producer, muzikant en YouTuber gelooft dat het niet lang meer duurt voordat de stijlen van producers door AI worden nagebootst. Er zijn al robotische microfoonstatieven die door technici worden gebruikt via een app. Deze zouden eenvoudig kunnen worden bestuurd door een AI. Er zijn verschillende manieren om naar deze ontwikkeling te kijken. De Amerikaanse artiest Grimes biedt iedereen de mogelijkheid om haar stem te gebruiken door middel van een openbare AI stem kloon. Als je geld verdient met haar stem dan krijgt zij een klein deel. En Sir Paul McCartney zegt dat hij AI gebruikt om het laatste Beatles liedje ooit af te maken door de overleden John Lennon en George Harrison te vervangen door AI systemen die hebben geleerd om de stijenl van Lennon en Harrison na te bootsen. Grimes en McCartney onderzoeken hiermee hoe AI een unieke toevoeging kan zijn in hun werk, in plaats van een vervanging. Een andere manier om ernaar te kijken is door te stoppen met onszelf te vergelijken met AI. Computerwetenschapper Jaron Lanier noemt het idee dat AI een gevaar vormt voor menselijke capaciteiten ‘dwaas’. Hij geeft aan dat AI is gemaakt door mensen, maar nooit menselijk kan zijn: ‘Onszelf vergelijken met AI is alsof we onszelf vergelijken met een auto: Het is alsof je zegt dat een auto sneller kan dan een menselijke hardloper. Natuurlijk kan dat, maar dan zeggen we ook niet dat de auto een betere hardloper is geworden.’ De muziek die AI maakt is anders dan muziek die door mensen is gemaakt. Niemand kan voorspellen hoe het muzikale landschap in de nabije toekomst zal veranderen door de opkomst van AI-gegenereerde muziek – en of AI in staat zal zijn om betekenisvolle en goed verkopende liefdesliedjes te schrijven. Maar dat AI een belangrijke rol zal gaan spelen in de muziekindustrie staat vast. Bij Open Cultuur Tech zijn wij ervan overtuigd dat artiesten in ieder geval niet bang hoeven te zijn dat hun artistieke vrijheid zal verdwijnen. De meeste mensen maken muziek voor zichzelf en voor andere mensen, om gevoelens te uiten of om een boodschap over te brengen. AI heeft bewezen dat het kan helpen om verrassende melodieën te bedenken, unieke geluiden te vinden of je audio te mixen. Maar we moeten er samen voor blijven waken dat computers niet gaan bepalen wat jij als muzikant moet doen. De beste manier om dit te voorkomen is door kritisch te blijven kijken naar hoe deze computers werken, samen te experimenteren met de nieuwste technologie en ervaringen te delen met elkaar en ons publiek.

Ben jij nieuwsgierig naar de mogelijkheden van nieuwe technologie? Sta je open voor experiment en wil je de nieuwste Kunstmatige Intelligentie (AI), Augmented Reality (AR) en Avatar technologie toepassen tijdens live shows? Dan is dit de kans om je aan te melden voor het unieke Testprogramma van Open Cultuur Tech. Artiesten vanuit ieder genre zijn welkom. In het Testprogramma krijgen geselecteerde muzikanten unieke toegang tot de nieuwste experimentele AI, AR en Avatar technologie. In een periode van een 6 weken werk je toe naar een eigen live show waarin je de meest vooruitstrevende technologie van dit moment mag toepassen. Precies zoals jij dat wil. In de voorbereiding wordt je begeleid door technische experts die je zullen ondersteunen vanuit jouw eigen artistieke visie. Het programma - Vergoeding van ± €1.500,- - Een eigen live show in oktober (2023), februari (2024) of juni (2024) - Een concertlocatie naar keuze - De mogelijkheid om te experimenteren met AI, AR of Avatar technologie - Voorbereidingstijd en ondersteuning van technische experts - Muzikale en artistieke vrijheid Ontdek vernieuwende vormen en geluiden met behulp van AI, bouw een virtueel podium met zwevende decorstukken in AR of gebruik Avatars als body double, achtergronddansers of bandleden. Je krijgt letterlijk alle vrijheid om jouw muziek en performance op oneindig veel manieren te verrijken – precies zoals jij dat wil. De Open Call is gesloten Opbouw van het programma Fase 1 In de eerste fase onderzoek je de mogelijkheden van experimentele AI, AR of Avatar technologie. Je test verschillende technieken in de creatieve studio en bouwt samen met technische experts aan een live show waarin jouw live concert wordt verrijkt door de nieuwste technologie. Fase 2 De tweede fase bestaat uit jouw unieke live concert waarin je samen met je publiek ontdekt hoe de nieuwe technologie werkt in de praktijk. Het is belangrijk dat er tijdens de live show ruimte is om te experimenteren. Dit betekent ook dat je fouten mag maken en dat het publiek bij dit proces betrokken wordt. Fase 3 In de derde fase wordt de live show nabesproken met het publiek en de technische experts. Dit gebeurt direct in de zaal na de show. Wat kunnen we leren van jouw live concert? ging alles volgens plan of werken sommige dingen op het podium anders dan gehoopt? Wat ging er goed en wat zouden we de volgende keer anders kunnen doen? Blijf je de technologie bijvoorbeeld gebruiken in volgende shows of zou je wat anders willen? Na de show is het Testprogramma afgelopen en mag je de technologie blijven gebruiken zoals jij dat wil. Je bent onderdeel van de Open Culture Tech community en bent automatisch uitgenodigd voor alle volgende events en programma‘s. Toolkit Het uiteindelijk doel van Open Cultuur Tech is om een openbare toolkit met laagdrempelige technologie én best practices te ontwikkelen die iedere muzikant in Nederland eenvoudig kan gebruiken. Jouw ervaringen tijdens het Testprogramma worden meegenomen in de ontwikkeling van deze toolkit en zijn een belangrijk onderdeel van dit ontwikkelingsproces. Voor iedere muzikant in Nederland Het Testprogramma van Open Cultuur Tech biedt alle muzikanten in Nederland toegang tot technologie die tot nu toe alleen bereikbaar was voor wereldberoemde artiesten zoals Beyoncé, Gorillaz of Travis Scott. Of je nu een doorgewinterde professional bent of net begint, het Testprogramma van Open Cultuur Tech verwelkomt alle type muzikanten van alle niveaus. De Open Call is gesloten

Stel, je staat midden in het publiek bij een concert van je favoriete artiest. Je hebt een drankje in je hand en staat te genieten van een te gek optreden. Op een gegeven moment kom je er achter dat er een extra, virtuele laag bij het concert wordt aangeboden: via augmented reality, oftewel AR. Bron: www.nexusstudios.com/work/skinny-ape Mensen om je heen pakken hun telefoon en houden de schermpjes boven hun hoofd. De wildste visuals verschijnen in de ruimte via de schermpjes. Je bent nieuwsgierig, maar ook gereserveerd. Je wilt genieten van het moment en het concert beleven zoals het is. Aan de andere kant is het iets wat de artiest toevoegt aan de show, dus het moet haast wel de moeite waard zijn. Dus je geeft het een kans. Je pakt je telefoon en scant de QR-code die wordt geprojecteerd op de schermen aan de zijkanten van het podium. Als het nu maar wel werkt op je niet-bepaald-nieuwe telefoon. En het niet te veel gedoe is om het te installeren. Trouwens, je databundel is bijna leeg. Is hier überhaupt goed bereik? Of wifi? Er liggen veel technische vragen ten grondslag aan een goed werkende AR-ervaring. In dit artikel geven we inzicht in ons ontwikkelproces en de verschillende technische stappen die we doorlopen bij het ontwikkelen van de Open Cultuur Tech AR-ervaringen. 1. Het probleem Om een augmented reality (AR) ervaring tijdens een concert toegankelijk te maken voor een groot publiek, moeten er een aantal technische uitdagingen worden overwonnen. Deze uitdagingen omvatten de diversiteit aan mobiele telefoons en besturingssystemen, variërende prestaties en hardware mogelijkheden, de beschikbaarheid van mobiel internet of wifi en de bandbreedte van deze signalen. Daarnaast is het belangrijk dat de gebruikservaring, de UX, van het hele proces zo eenvoudig mogelijk is en zo min mogelijk stappen bevat. 2. The state of the art Om een AR-ervaring aan te bieden op een mobiele telefoon zijn er over het algemeen twee benaderingen: direct in de browser (op het web) of via een specifieke app die kan worden gedownload in de App Store (iOS) of Google Play (Android). AR op het Web Bij AR op het web wordt de AR-ervaring direct na het openen van een link (bijvoorbeeld na het scannen van een QR-code) geopend in de browser (bijvoorbeeld Chrome of Safari) op de telefoon. Het voordeel hiervan is dat de AR-ervaring toegankelijk is omdat de gebruikers geen app hoeven te downloaden. Het nadeel is dat de AR-ervaring op iPhones sterk beperkt wordt doordat iOS geen native ondersteuning voor webXR heeft. AR via een App Om AR via een app aan te bieden, moet de bezoeker deze app eerst downloaden op hun telefoon (bijvoorbeeld na het scannen van een QR-code). Het voordeel hiervan is dat de app voor zowel iOS en Android kan worden ontwikkeld in één codebase (bijvoorbeeld door de app in Unity te bouwen). Zo kunnen we een native ervaring creëren die optimaal is afgestemd op de mogelijkheden van zowel iOS als Android. Het nadeel is dat bezoekers eerst een app moeten downloaden. Dit is een hoge drempel; ervaring leert dat slechts weinig mensen bereid zijn om deze stap te nemen. 3. De denkrichting We willen het beste van beide werelden: de meest rijke gebruikerservaring bieden zonder een drempel op te werpen om de ervaring ook daadwerkelijk te gaan gebruiken. Voor de toolkit van Open Cultuur Tech werken we aan een oplossing die gebruikmaakt van App Clips op iOS. Dit is een techniek waarmee een klein deel van een app in de browser kan worden aangeboden zonder dat de hele app hoeft te worden gedownload. Een voorbeeld hiervan is het scannen van een QR code waarmee je direct een bioscoopkaartje kan kopen, zonder dat je hiervoor de app hebt. Een belemmering van een App Clip is de maximale bestandsgrootte. Deze mag van Apple niet groter zijn dan 15MB zodat het niet te lang duurt voordat de content van de App Clip is gedownload. Nu onderzoeken we hoe we in een App Clip assets kunnen streamen zodat we meer dan 15MB aan content kunnen aanbieden. Op die manier kunnen we via één app materiaal van verschillende artiesten aanbieden. Op basis van de gescande QR-code laden we de juiste ervaring in. In de praktijk komt dit erop neer dat de gebruiker een QR-code kan scannen of een link kan aanklikken. Hierop wordt native een introductiescherm getoond met een knop om de ervaring te starten. Vervolgens belandt de gebruiker direct in de native AR ervaring. Android biedt een soortgelijk systeem aan: Google Play Instant. Is deze instelling actief, dan verschijnt er een ‘Instant’ optie op de Google Play pagina van de app, waarmee de app kan worden geopend zonder deze te installeren. Het nadeel hiervan is dat de gebruikservaring niet zo goed is als op iOS. Zo is deze feature standaard niet actief, maar moet de gebruiker zelf een instelling hebben geactiveerd. In onze ervaring vervangt deze ‘instant optie’ de ene wrijving door de andere en is dit geen laagdrempelige oplossing. Om op Android toch een wrijvingsloze ervaring te bieden, maken we gebruik van het feit dat webXR hier uitstekend wordt ondersteund. Omdat we gebruik kunnen maken van ARcore op het web kan deze ervaring native aanvoelen. De gebruikservaring ziet er dan zo uit: de bezoeker scant een QR-code of klikt op een link, waarna de AR-ervaring direct in de browser wordt geopend. Een nadeel van bovenstaande oplossingen is dat we voor twee verschillende platformen moeten ontwikkelen: in Swift voor iOS, en in javascript (met de webXR API) voor Android. Omdat de AR apps zelf slechts een 3D object hoeven weer te geven en dus niet al te complex zullen zijn, verwachten we hierdoor echter niet al te veel ‘dubbel’ werk. 4. Conclusie Het aanbieden van een laagdrempelige AR-ervaring tijdens een concert voor een groot publiek vereist zorgvuldige technische overwegingen. De keuze tussen een web-based benadering en een specifieke app heeft voor- en nadelen die verschillend zijn per platform. Onze voorgestelde benadering voor iOS-gebruikers met App Clips stelt ons in staat om een naadloze en rijke AR-ervaring te bieden zonder de barrière van het downloaden van een volledige app. Android-gebruikers bieden we hoogwaardige webgebaseerde AR. Deze technische oplossingen openen nieuwe mogelijkheden voor artiesten en evenement organisatoren om hun publiek te verrassen en te betrekken bij een interactieve concertbeleving, zonder dat het publiek afhaakt door een te hoge drempel.

Open Culture Tech presenteert een unieke nieuwe serie die dieper ingaat op een fenomeen dat de Aziatische muziekindustrie vormgeeft: avatar artiesten. Terwijl de grenzen tussen realiteit en technologie blijven vervagen, omarmen muzikanten virtuele avatars, hologrammen en deep fake persona's om het publiek te boeien op een unieke nieuwe manier. Bron: www.teenvogue.com/story/rising-k-pop-group-aespa-concept-explained In de komende serie zullen we ons concentreren op individuele artiesten die de muziekindustrie in Zuid-Korea en Japan vormgeven met behulp van virtuele karakters. Elke aflevering ontleedt de technologie die hun optredens aandrijft. Van de holografische avatars van Aespa tot de viral dansjes van APOKI. Aespa: de band Onze reis begint met Aespa, een “idol band” uit Zuid-Korea die op ingenieuze wijze avatars in hun live optredens heeft geïntegreerd. Deze avatars staan als hologrammen naast hun menselijke tegenhangers en creëren een verbluffende samensmelting van fysieke realiteit en virtuele werkelijkheid. https://www.youtube.com/watch?v=i8fRCkq5tbw APOKI: het konijntje Vervolgens hebben we de vriendelijke sensatie die bekendstaat als APOKI: een konijnachtig 3D-personage dat TikTok en YouTube heeft veroverd. Met miljoenen volgers is APOKI niet alleen een entertainer; het is een digitale artiest die danst, zingt en de harten van een jonge doelgroep pixel voor pixel verovert. https://www.youtube.com/watch?v=8Pw_bKZe1I8 Hatsune Miku: het idool Geen enkele verkenning van virtuele avatars zou compleet zijn zonder de iconische Hatsune Miku te noemen. Deze Japanse sensatie is het digitale domein ontgroeid en is een holografische podiumartiest geworden. Hatsune Miku, gecreëerd met behulp van technologieën als MikuMikuDance en Vocaloid, is een bewijs van de mogelijkheden van samenwerking tussen mens en computer. https://www.youtube.com/watch?v=AG7d2KzYJmc Etern!ty: de deepfake Terwijl we de controversiële, maar intrigerende wereld van deep-fake-technologie in de muziekindustrie verkennen, zullen we de unieke persoonlijkheid van Etern!ty ontleden die daarmee onze perceptie van authenticiteit en identiteit uitdaagt. https://www.youtube.com/watch?v=LErTSB2qdP8 Teflon Sega: de manga Onze reis eindigt met Teflon Sega, een verhaal dat begon op de pagina's van een 2D-manga en uitgroeide tot een 3D-muzieksensatie. Met miljoenen views op TikTok en YouTube is Teflon Sega een voorbeeld van de kracht van technologie door fictieve personages tot leven te brengen en muzikale verhalen te creëren die diep resoneren. https://www.youtube.com/watch?v=P9VDMZmzZ7Q Volg Open Cultuur Tech en blijf op de hoogte van onze komende edities van de Avatar Artists-serie, terwijl we dieper ingaan op elk van deze boeiende verhalen. Of je nu muzikant, technoloog of gewoon nieuwsgierig bent naar het snijvlak van kunst en innovatie.

De meeste muzikanten zijn geen VJ’s. Maar wil je toch aansprekende visuals hebben om je muziek kracht bij te zetten, dan kan AI je daar bij helpen. In dit artikel bespreken we een voorbeeld dat is gemaakt voor Kay Slice, een Nederlands-Ghanese afro-futurism artiest. De visual hoort bij een nummer dat live steeds wilder wordt en om die reden worden de visuals ook steeds expressiever. Hieronder kan je het eindresultaat vinden. In dit voorbeeld is gebruikgemaakt van Dall-E, een eenvoudig text-to-image systeem. Met Dall-E genereer je afbeeldingen en kan je het systeem ook vragen om de buitenkant van een afbeelding aan te passen of hier elementen aan toe te voegen. Dit heet outpainting. In de bovenstaande printscreen zie je de interface van DALL-E waarin een afbeelding is gegenereerd van een zonsopgang in Accra, Ghana. Vervolgens is de de ‘erase’ functie gebruikt om een klein randje aan de rechterkant van de afbeelding te verwijderen en is er een nieuwe prompt (beschrijving) ingevoerd om een nieuw stuk foto te genereren. Dit levert het onderstaande resultaat op. De afbeelding is hierdoor een stuk groter en futuristischer geworden. Mocht je afbeelding groot genoeg zijn, dan kan je deze downloaden uit Dall-E en importeren in iMovie of een ander videobewerkingsprogramma. In het onderstaande voorbeeld is ervoor gekozen om een langwerpige afbeelding te genereren waar aan de rechterkant steeds een frame is toegevoegd. Vervolgens is iMovie gebruikt om de afbeelding van links naar rechts te laten bewegen, waardoor het lijkt alsof er een video wordt afgespeeld. Je kan er ook voor kiezen om de afbeelding op andere manieren te laten bewegen. Bijvoorbeeld van boven naar onder. Ondanks dat de afbeeldingen niet perfect hi-res zijn – en ze hier en daar weleens een foutje bevatten – kan je door veel te proberen toch toffe visuals maken die op een projectiescherm goed tot hun recht komen. Maar pas ook op Houd er rekening mee dat er risico’s kleven aan het gebruik van text-to-image systemen zoals Dall-E. Deze systemen zijn vaak getraind op auteursrechtelijk beschermd materiaal en nemen ook al het materiaal dat jij zelf maakt op in hun dataset. Daarnaast zijn deze systemen getraind op voorbeelden van het internet die niet representatief zijn voor de gehele samenleving. De uitkomsten zijn daardoor regelmatig seksistisch of racistisch. Hou de updates in de gaten voor meer achtergrondinformatie over deze risico's.

Onlangs haalde ABBA het wereldnieuws met hun nieuwe tournee. Niet in de eerste plaats omdat de band, allemaal dik in de 70, na jaren weer zou optreden, maar vooral omdat ze dit als hologrammen zouden doen. In de realiteit werden de bewegingen van de bandleden vooraf opgenomen, op de computer bewerkt en later afgespeeld op gigantische schermen. Met de show was een budget van 175 miljoen euro gemoeid. Verre van haalbaar voor 99% van alle muzikanten. Maar zijn er ook goedkopere alternatieven? 1. Transparant projectiescherm De werking is vergelijkbaar met die van een normale projectie. Je projecteert je visuals met een beamer op het scherm maar je krijgt een tof 3D effect doordat het scherm transparant is. Je kan bijvoorbeeld een avatar projecteren die als achtergronddanser kan fungeren. Deze technologie levert erg toffe effecten op en je kan online voor laag budget een transparant projectiescherm aanschaffen. Wij faalden enorm bij onze eerste pogingen om dit werkbaar te maken door een slechte afstemming met de podium-verlichting. Het nadeel van deze technologie is namelijk dat het volledig donker moet zijn, zeker wanneer je een normale beamer gebruikt. Zorg er dus voor dat er geen lampen op het scherm gericht worden tijdens het projecteren. Anders is het hologram niet goed zichtbaar. 2. Pepper’s Ghost Dit is een technologie die al in de 19e eeuw is uitgevonden maar nog steeds veel wordt gebruikt bij concerten of door illusionisten. Je plaatst een glazen of plexiglas scherm onder een hoek van 45 graden. Plaats een object of een reflecterende folie achter het scherm en projecteer met een beamer op het scherm vanaf de zijkant. Hierdoor ontstaat een holografisch effect waarbij het virtuele object lijkt te verschijnen naast de echte omgeving. Je hebt voor deze illusie dus alleen maar een glazen of plexiglas plaat en een beamer nodig. In deze video wordt uitgelegd hoe je dit zelf kan maken. 3. Smartphone cone Deze optie kunnen we het beste als een gimmick zien en vereist wat knutselwerk. Dit is ook een Pepper’s Ghost illusie maar op een andere wijze toegepast. Zeker als je dit voor je publiek wil aanbieden. Met deze techniek kan je kleinschalige hologrammen maken die je via je smartphone kan projecteren. Door een plastic trechter op je smartphone te plaatsen Je kan op deze manier bijvoorbeeld een avatar laten meedansen op de muziek. In deze video wordt in 2 minuten uitgelegd hoe je dit zelf in elkaar kan zetten.

Klopt, en Superposition is ook een studio voor ‘menselijk’ digitaal ontwerp. Superposition gebruikt technologie, code en design om ingewikkelde concepten, data, processen en systemen om te zetten in tastbare, menselijke ervaringen die haar publiek op een emotioneel niveau betrekken. Met de projecten die ze maken bevraagt Superposition de manier waarop we omgaan met digitale media en daagt ze ons uit om ons er opnieuw toe te verhouden. Haar portfolio omvat interactieve installaties, apps, games, prints en tentoonstellingen die het publiek aanmoedigen om actief deel te nemen aan het verhaal. Robin Smits, Bram Bogaerts en Casper Schipper van Superposition Binnen Open Cultuur Tech gaat Superposition zich richten op het ontwerpen en ontwikkelen van open source Augmented Reality (AR) tools voor muzikanten en artiesten. Na eerder al een aantal AR applicaties te hebben ontwikkeld, zowel voor de non-profit- als de cultureel erfgoedsector en in eigen beheer, zijn ze enthousiast over de mogelijkheden die deze technologie biedt voor de muzieksector: “Augmented Reality is in staat om de kloof tussen de digitale en fysieke wereld te overbruggen. Hiermee kunnen muzikanten digitale artistieke uitingen laten samensmelten met tastbare omgevingen; de scheidslijn tussen wat echt en wat virtueel is, vervaagt. Op deze manier kun je visualisaties en interacties creëren die puur in de fysieke wereld niet mogelijk zijn. Het klinkt misschien een beetje clichématig, maar in principe is je eigen creativiteit letterlijk de enige beperking – of althans, zo zou het moeten voelen voor de artiest als wij ons werk goed hebben gedaan.” Arabidopsis Symphony – ervaar de innerlijke wereld van de Arabidopsis Thaliana in AR (project in samenwerking met Fillip Studios) En die creativiteit wil Superposition versterken: volgens hen kan AR-technologie nieuwe creatieve mogelijkheden ontsluiten. “Door open source AR-tools te ontwerpen, kunnen we toegankelijke en aanpasbare oplossingen bieden waarmee makers in staat worden gesteld grenzen te verleggen, te experimenteren met nieuwe vormen van expressie en op nieuwe manieren de interactie met hun publiek op te zoeken.” De open source-ontwikkeling stimuleert samenwerking en het delen van kennis en bronnen. Superposition begrijpt de waarde van een levendige community rond AR-tools voor muzikanten en artiesten. Door open source-oplossingen te ontwerpen, kunnen ze een diverse gemeenschap van ontwikkelaars, muzikanten en artiesten betrekken die hun expertise, behoeftes, ideeën en verbeteringen kunnen bijdragen. Deze samenwerkingsomgeving bevordert innovatie, stimuleert experimenten en versnelt de groei en evolutie van het AR-ecosysteem. “Maar ook als er niet direct op wordt doorontwikkeld, moet het waardevol zijn. De versie die wij aanbieden is klaar voor gebruik, met voldoende mogelijkheden voor een diverse doelgroep – onafhankelijk van muzikaal genre, stijl of technische kennis.” Humanity's Impact is een augmented reality-app waarmee gebruikers onze enorme impact op de aarde één-op-één kunnen visualiseren in hun eigen omgeving (project in samenwerking met Studio Birthplace) Superposition benadrukt hoe belangrijk het toegankelijk maken van technologie voor deze sector is. Door open source AR-tools te ontwikkelen, kunnen ze ervoor zorgen dat muzikanten en artiesten, ongeacht hun achtergrond of financiële middelen, de mogelijkheden van deze technologie kunnen verkennen en inzetten. “Ik kan me goed voorstellen dat je als muzikant denkt, ‘van mij hoeft het allemaal niet, laat je telefoon maar lekker in je zak tijdens een concert’ – en dat is natuurlijk prima. Maar pas op het moment dat de technologie zowel toegankelijk is als aan te passen aan de eigen wensen, kun je pas echt onderzoeken of het iets voor je is. Ook al duurt het maar twee minuten, ik ben ervan overtuigd dat deze technologie op veel manieren waarde kan toevoegen voor de sector. Het biedt mogelijkheden tot verwondering, verbinding en nieuwe vormen van publieksinteractie. Ik kan niet wachten om te zien wat er ontstaat als we deze technologie aanbieden aan talentvolle creatieve makers.”

Beeld & Geluid is het landelijke media archief en museum. Beeld & Geluid is gevestigd in Hilversum en bedient grotendeels alle Nederlandse publieke omroepen en heeft miljoenen uren aan audiovisuele, tekst, game en andere content. Het biedt hierdoor veel mogelijkheden om te experimenteren in de wereld van audiovisueel onderzoek en ontwerp. Dit is belangrijk omdat erfgoed bedoeld is om te leven en hergebruikt te worden. Open Culture Tech is een welkome aanvulling op het groeiende portfolio van technologie-gedreven projecten waarmee het instituut en haar partners nieuwe mogelijkheden onderzoekt voor creatieve makers. Credits: Jorrit Lousberg Als openbaar instituut, dat bestaat om de behoeften van het publiek te dienen en te faciliteren, hecht Sound & Vision grote waarde aan het verantwoord en ethisch toepassen van nieuwe technologie zoals AI en AR. Ethische vragen rondom AI zijn eindeloos en evolueren voortdurend naarmate de technologie vordert. Open Culture Tech is een perfect voorbeeld van een artistiek en technologie-gedreven initiatief dat de potentie van nieuwe technologie op de creatieve industrie kan versterken. Gregory Markus, oprichter van het RE:VIVE project en projectleider bij Beeld & Geluid geeft aan dat “Open Culture Tech een baanbrekende onderneming is die nieuwe tools kan verbinden met audiovisuele elektronische muziekuitvoeringen. Hierdoor wordt de toegangsdrempel verlaagd tot het punt waarop elke artiest dit opwindende nieuwe terrein kan verkennen". Credits: Jorrit Lousberg Samenwerken met Thunderboom Records is niet nieuw voor Beeld & Geluid. Het instituut was een partner binnen het WAIVE-project en Open Culture Tech-partner Superposition is ook een langdurige samenwerkingspartner. Als onderdeel van Open Culture Tech zal Beeld & Geluid haar internationale netwerk van creatieve, artistieke en culturele partners activeren om onschatbare netwerksamenwerking, input van best practices en diverse gebruikersbehoeften te bieden. Dit zorgt ervoor dat de resultaten van Open Culture Tech in handen komen van muzikanten van heinde en verre.